Top 3: Piosenki na Walentynki

Coś do posłuchania na Walentynki, ale nie tylko. Wybrałam dla Was trzy moje ulubione piosenki o miłości, po fińsku. Te i inne utwory w podobnych klimatach zebrałam na playliście na YT. Miłego słuchania!

Samuli Putro: Minä rakastan sinua 

Minä rakastan sinua, koko sydämestäni
Minä rakastan sinua, siinä kaikki
Siinä kaikki.

Kocham cię z całego serca
Kocham cię, to wszystko
To wszystko.

Samuli Putro to artysta wcześniej związany z zespołem Zen Café. Po tym, jak zespół przestał wspólnie nagrywać, Putro zajął się projektami solowymi. Jednym z nich było nagranie muzyki do dokumentu Freetime Machos, w reżyserii Miki Ronkainena (2009). Film przedstawia historię grupki Finów z Oulu, którzy po godzinach amatorsko grają w rugby. Pojawiająca się we Freetime Machos piosenka Putro kojarzy mi się z fińską "wylewnością". Wyznań miłości jest tu bardzo mało, ale przecież nie chodzi o ilość, a o jakość.

Zen Café - Piha ilman sadettajaa

Jos et sinä enää minua tahdo

Olen kylmä ja kivinen kaivo

Piha ilman sadettajaa

Sitä minä olen jos sua en saa

Jeśli już mnie nie chcesz

Jestem zimną i kamienną studnią

Ogrodem bez spryskiwacza

Tym jestem, jeśli cię nie mam

Wspomniany już zespół Zen Café został założony w 1992 roku w Turku. Choć oficjalnie nie ogłoszono ich rozpadu, zespół nie nagrywa od ponad dekady. Piha ilman... to jedna z najbardziej znanych piosenek Zen Café, pochodząca z równie popularnego albumu Jättiläinen (który był czwartym najlepiej sprzedającym się albumem w 2003). Utwór w sposób bardzo graficzny opisuje, co dzieje się gdy zabraknie drugiej połówki. Bez niej człowiek usycha jak niepodlewany ogród.

Eppu Normaali: Joka päivä ja joka ikinen yö 

Joka päivä ja joka ikinen yö sinua ajattelen 
Joka päivä ja joka ikinen yö jonka sydämeni lyö
Ja kun herään yöllä yksin nimeäsi huutaen
Tiedän mikään ei palaa ennalleen

Każdego dnia i każdej jednej nocy o tobie myślę

Każdego dnia i każdej jednej nocy, której bije moje serce

I gdy budzę się w nocy sam, krzyczę twoje imię

Wiem, że nic nie będzie już takie samo

To mój faworyt. Utwór jest jednym z najbardziej znanych kawałków pochodzącego z Ylöjärvi Eppu Normaali. Zespół powstał w 1976 roku jako zespół punkowy, ale z biegiem lat zmienił swój styl na pop / suomirock. Piosenka Joka päivä... została wydana w 1987 roku, w klimacie pop-rockowej ballady. To nastrojowy utwór, wręcz nostalgiczny, którego motywem przewodnim jest tęsknota. Nawet po trzydziestu latach od premiery robi wrażenie, a ja najbardziej lubię go w wersji akustycznej. 

Fińskie czułe słówka

W przeciwieństwie do świętowanego na całym świecie Dnia Zakochanych, 14. lutego świętuje się w Finlandii nie tylko miłość, ale też przyjaźń. Ten dzień nazywa się po fińsku ystävänpäivä, czyli dosłownie Dzień Przyjaciela. Co ciekawe, święto to oficjalnie na kalendarze trafiło dopiero w 1996 roku, ale obchodzone jest od lat 80-tych XX wieku.

Z okazji zbliżającego się dnia Św. Walentego (Valentinen päivä), przygotowałam kilka przydatnych słówek i zwrotów związanych z miłością i przyjaźnią.

ystävä - przyjaciel
tyttöystävä - dziewczyna (sympatia)
poikaystävä - chłopak (sympatia)

pusu - buziaczek, cmok
suukko - buziak
suudelma - pocałunek
suudella - całować się
halaus / hali - uścisk, przytulenie
halata - przytulać się

ystävyys - przyjaźń
rakkaus - miłość

Pidän sinusta paljon. - Bardzo cię lubię.
pitää - lubić (+ elatiivi)

Olen rakastumassa sinuun. - Zakochuję się w tobie.
rakastua - zakochać się (+ illatiivi)

Olen rakastunut sinuun. - Jestem w tobie zakochany.

Minä rakastan sinua. - Kocham cię,

rakastaa - kochać (+ partitiivi)

Olisitko minun ystävänpäivän rakas? - Będziesz moją waltentynką?

Meidät oli tarkoitettu yhteen. - Jesteśmy sobie przeznaczeni. Zostaliśmy dla siebie stworzeni. (dosł. jak w angielskim: We were meant for each other).

Kaipaan sinua. / Minulla on ikävä sinua. - Tęsknię za tobą.

Czułe słówka 

rakas - kochanie
rakkaani - moje kochanie
kulta / kulti - złotko
muru - dosł. okruszek
pupu - dosł. króliczek
hani - od ang. honey
söpöliini - ślicznotka
komistus - przystojniak


P.S. Dla zainteresowanych, fińskie stany cywilne opisałam tutaj.

Puhu äänellä jonka kuulen / Happoradio

Już dawno temu pisałam o uczeniu się fińskiego z piosenek. Sama powoli wracam do nauki języka i żeby zacząć małymi krokami, zaczynam właśnie tak. Po szczegóły jak wykorzystać piosenki do nauki zapraszam tutaj.

Najważniejsze to znaleźć odpowiedni utwór. Przypomniałam sobie jeden kawałek zespołu Happoradio. Jest on przede wszystkim powolny, dzięki czemu łatwiej oswoić się z tekstem i go zrozumieć. Sam tekst nie jest zbyt skomplikowany, ani zbytnio poetycki, co jest również na plus.

Poniżej tłumaczenie tekstu, a na dole do pobrania słowniczek i ćwiczenie na słuchanie - uzupełnienie brakujących słów. Mam nadzieję, że spodoba się Wam taki sposób na naukę.

Kumpaa sinä pelkäät, melua vai rauhaa?
Czego się boisz, hałasu czy spokoju?

Kumpaa sinä kaihdat, yksinäisyyttä vai laumaa?
Czego unikasz, samotności czy tłumu?

Miksi sä itket, kun naapurissa jonkun lapsi nauraa?
Czemu płaczesz, gdy za drzwiami (u sąsiada) czyjeś dziecko się śmieje?

Olet syvää vettä, luoksepääsemätön vuori
Jesteś głęboką wodą, górą nie do zdobycia ('niezdobywalną')

Unohdettu ullakko, olet titaaninen kuori
Zapomnianym strychem, jesteś tytanową skorupą

Miksi sä itket, kun naapurissa jonkun lapsi nauraa?
Czemu płaczesz, gdy za drzwiami (u sąsiada) czyjeś dziecko się śmieje?

Miksi sä itket, kun radiossa joku rakkaudesta laulaa?
Czemu płaczesz, gdy w radiu ktoś o miłości śpiewa?

Puhu äänellä jonka kuulen
Mów głosem, który słyszę

sanoilla jotka ymmärrän
słowami, które rozumiem

runoilla jotka käsitän.
wierszami, które pojmuję.

Sinuun tarvii tekstityksen
Potrzeba do ciebie napisów

salaisuuksien selittäjän
Tłumacza ('kogoś, kto wyjaśnia', 'wyjaśniacza') tajemnic

kertojan kaikkitietävän
wszechwiedzącego narratora

Puhu äänella jonka kuulen
mów głosem, który słyszę

Olen yksinkertainen, aina selitystä vailla
Jestem prostym człowiekiem, zawsze bez wyjaśnień

Sinä kartta monimutkainen, matka vierailla mailla
Ty -  skomplikowana mapa, podróż do obcych krajów

Miksi sä itket, kun radiossa joku rakkaudesta laulaa?
Dlaczego płaczesz, gdy w radiu ktoś o miłości śpiewa?


📝Słowniczek i ćwiczenie do pobrania tutaj.

/ Puhu äänellä jonka kuulen / lyrics by Happoradio. Used only for educational purposes /

Inspiracje na postanowienia noworoczne

1. Uczyć się fińskiego co najmniej kwadrans dziennie. 
2. Polecieć do Finlandii.
3. Pogłaskać renifera.
4. Saunować!
5. Przeczytać książki przynajmniej 5 różnych autorów. 
6. Nauczyć się tańczyć po fińsku (tango, disco, albo to).
7. Zjeść salmiakki bez krzywienia się.
8. Ugotować coś fińskiego. 
9. Nauczyć się pływać jak syrenka. 
10. Pojeździć na zmyślonym koniu. 
11. Znaleźć nowy ulubiony fiński zespół. 
12. Więcej fotografować.
13. Obejrzeć co najmniej 5 fińskich filmów. 
14. Przejść na wegetarianizm.
15. Stworzyć sobie własną wyspę.
16. Zacząć kolekcję muminkowych kubków.
17. Znaleźć w sobie więcej sisu. 
18. Być szczęśliwym.

Laponia. Wszystkie imiona śniegu

Wiele osób kojarzy Laponię tylko z wioską świętego Mikołaja. Jego oficjalna siedziba, Rovaniemi, faktycznie znajduje się w Laponii, a dokładniej jej fińskiej części. Sama zaś Laponia (fiń. Lappi, szw./norw. Lappland, lap. Sápmi) zajmuje tereny aż czterech krajów, Norwegii, Szwecji, przywołanej Finlandii i Rosji. Lapończycy, Saamowie (Saami lub Sámi) to pierwotnie lud koczowniczy, który żył razem z reniferami. To właśnie te zwierzęta wyznaczały, i do dzisiaj wyznaczają, tempo i styl życia Lapończyków. Zaskakujące, że Saamowie mają na nie kilkadziesiąt określeń, podobnie z resztą jak na śnieg. Druga książka duetu autorów bloga Bite of Iceland, Marty i Adama Biernatów, jest nie o Islandii, ale właśnie Laponii. I z podobną mocą, jak jej poprzedniczka, zachwyca.

Czytając "Laponię. Wszystkie imiona śniegu" przenosimy się przede wszystkim do dawnej Laponii, kiedy jej mieszkańcy ani myśleli o osiedleniu się gdzieś na stałe. Autorka książki sięga do korzeni lapońskiej kultury i przywołuje jej najważniejsze założenia. Możemy podejrzeć lapońskiego szamana i uszczknąć nieco pogańskich tajemnic, zapoznając się z dawnymi wierzeniami i wynikającymi z nich tradycjami i obrzędami Saamów. Bardzo żałuję, że trzymając w rękach papierową książkę nie słychać opisywanych w niej praktyk joikowania, niby śpiewu, niby wołania duszy. Kiedy chrześcijaństwo na dobre osiedliło się w Skandynawii, Saamowie zostali zmuszeni do asymilacji i porzucenia pradawnych wierzeń i praktyk. Zakazano nawet joikowania i używania szamańskiego bębna. Na całe szczęście lapońskiej kulturze udało się jednak przetrwać.

Polecam jako podkład muzyczny do lektury!

Przez pryzmat kolejnych stron książki mamy też okazję zajrzeć do lapońskiego namiotu i przyjrzeć się panującemu tam życiu codziennemu, które podlegało wielu regułom. Hierarchia wyznaczająca miejsce do spania w namiocie, wychodzenie konkretnym wyjściem zależnie od okazji, albo pedantyczne wręcz porządki, to tylko kilka z nich.

Rozdziały "Laponii" to wielowątkowa kulturalna podróż. Zauważyłam, że pisanie książki zostało poprzedzone solidnymi badaniami i lekturą wielu pozycji na temat kultury i historii Saamów. Ich rezultaty są podane w formie przypominającej raczej zbiór ciekawostek, nie są garścią suchych faktów i informacji. Do tego Marta ma piękny dar opowiadania. Łatwo się oczarować. Nie tylko Laponią, ale też samą lekturą książki.

Laponia to też piękne i bezkresne krajobrazy. Kilka z nich uchwycił na zdjęciach Adam, doprawiając magiczną historię jeszcze bardziej magicznymi widokami.

Renifery, zorze, szamanizm, śnieg i joik. Tak myślę o Laponii. Postrzeganie jej tylko jako siedzibę świętego Mikołaja to przyjęcie bardzo wąskiej i, moim zdaniem, złej perspektywy (swoją drogą z książki też dowiecie się jak to się stało, że Mikołaj wylądował akurat w Rovaniemi). "Laponia. Wszystkie imiona śniegu" pozwala spojrzeć na nią szerzej, otworzyć oczy, dostrzec skrywane piękno krainy przykrytej śniegiem. Pozwala przyjrzeć się ciekawym historiom Saamów, ich złożonej kulturze i tradycjom, z których wiele przetrwało do dziś.

Czekam z niecierpliwością na kolejne książki duetu Biernatów. Dotychczasowe pozycje traktują bardzo mocno o krajach, których dotyczą i jest w nich zdecydowanie za mało prywatnych zwierzeń. Tych chciałabym więcej bo coś czuję, że one również mogłyby nas, czytelników, oczarować tak, jak piękne lapońskie zorze.

Egzemplarz do recenzji otrzymałam od wyd. Poznańskiego. Z radością objęłam patronat medialny :) 

Uusi vuosi, uusi minä

Nowy rok, nowa ja.... / Päättynyt aamiainen, Elin Danielson-Gambogi / 

Początek roku zawsze skłania do przemyśleń, podsumowań, wysnucia nowych planów. Tak patrzę na mój 2018 i muszę stwierdzić, że nie był to przychylny rok dla mnie jako Finoluba. I choć ogólnie działo się wiele, to jakoś z fińskością było mi nie po drodze. Gdzieś tam wciągnęły mnie studia, tu znowu praca, no i przeprowadzka (nie, nie do Finlandii). Wewnętrzny Finolub nie był zachwycony, bo, jak łatwo się domyślić, fińskiego nawet nie tknęłam, książki do przeczytania zalegały po kątach zbierając tylko kurz, a plany wyjazdu za Bałtyk uschły i posypały się niczym niepodlewana paprotka. Nie było zatem o czym pisać, więc i blog świecił pustkami.

Uusi vuosi, uusi minä, tak się co roku mówi. Trochę sceptycznie podchodzę do noworocznych postanowień. Niby fajnie coś tak sobie postanowić, ale wszelkie porażki na tym froncie wpędzają tylko w poczucie gorzkiego zawodu. Z drugiej strony, chciałabym pewnych zmian. Niezobowiązujących, bo jak się nie uda, no to trudno. Mimo wszystko postaram się jakoś ogarnąć swoją rzeczywistość i uczynić ją nieco bardziej fińską.

Oto, co bym chciała:

* wrócić do nauki fińskiego
* czytać więcej książek (choć nie tylko tych fińskich)
* pisać na blogu.

Jak mi to wyjdzie, sprawdzę za rok.

Przy okazji życzę Wam, drodzy Finolubni, aby 2019 był dla Was tak niebiesko-biały, jak to możliwe :)