+Finolubna

sobota, 25 czerwca 2016

Lomalle

Hei!

Właśnie rozpoczęły się wakacje, dla mnie też :) Chciałam Was uprzedzić o swojej dłuższej nieobecności. Na blogu będzie przerwa, ale jeśli złapię dostęp do Internetu, wpadnę na Facebooka lub wrzucę coś na instagrama.

Wracam za miesiąc. Przy okazji też Wam życzę udanego letniego wypoczynku :)

sobota, 11 czerwca 2016

Sauna!

saunoa - saunować (czasownik)
saunominen - saunowanie (rzeczownik)
löylyt - 'kąpiele' w saunie - saunowanie
jäähy - moment na ochłodzenie

savusauna - sauna dymna, z tradycyjnym piecem narzewanym drewnem
sähkösauna - sauna elektryczna, z nowoczenym piecem elektrycznym

löylyhuone - pokój parowy (tam, gdzie jest piec)
pesuhuone - pokój (np. z prysznicem) gdzie można się umyć przed, po i w trakcie saunowania
pukuhuone - pokój do przebrania się

kiuas - piec
lauteet - ławki
löyly - duch sauny, para wydobywająca się po zalaniu gorących kamieni wodą
löylykauha - drewniana łycha do nabierania wody
löylyvesi - woda przeznaczona do polewania gorących kamieni
pefletti - kawałek miękkiego materiału (np. z pianki albo papieru) układany na ławkach w saunie, żeby na nim usiąść
vihta/vasta - brzozowe witki używane do chłostania, aby m.in pobudzić krążenie

saunoja - korzystający z sauny
löylymies - zagorzały wielbiciel sauny
löylynlyömä - kolokwialnie głupi lub zwariowany (dosłownie taki, którego 'uderzyło' gorąco sauny)
saunatonttu - saunowy elf pilnujący, aby każdy się dobrze zachowywał się w saunie

lämmin ‎- lämpimämpi - lämpimin - ciepły, cieplejszy, najcieplejsz
kuuma - kuumempi - kuumin - gorący, gorętszy, najgorętszy
viileä ‎- viileämpi - viilein - chłodny, chłodniejszy, najchłodniejszy
kylmä - kylmempi - kylmin - zimny, zimniejszy, najzimniejszy

Kylmästä lämpimään, lämpimästa kylmään - z zimnego do ciepłego, z ciepłego do zimnego.

Pidätkö saunomisesta?

czwartek, 5 maja 2016

PFZ: Haluaisin muuttaa toiseen maahan.

Haluaisin - tryb przypuszczający 1 os. l. poj. czasownika haluta - chcieć = chciał(a)bym.
muuttaa - przeprowadzić się, też: zmieniać.
toiseen - illatiivi słowa toinen - drugi, inny = do drugiego
maahan - illatiivi słowa maa - kraj = do kraju.

Chciał(a)bym się przeprowadzić do innego kraju.

Huom!
- muuttaa maasta toiseen - chcę się wyprowadzić z kraju do innego.
- maa - słówko odmienione w przypadkach lokatywnych wewnętrznych (maassa, maasta, maahan) oznacza "kraj"; natomiast w przypadkach lokatywnych zewnętrznych (maalla, maalta, maalle) oznacza "wieś" :)

niedziela, 1 maja 2016

Słówka związane z Vappu

sima & tippaleipä cc by mako, teekkarilakki cc by Ville Vesterinen / en.wikipedia.org

Vappu - zdrobnienie imienia Vapluri, fińskiego odpowiednika imienia Walburga.
vappu - noc z 30 kwietnia na 1 maja, celebracja nadejścia wiosny, połączona z obchodami dnia pracy, święto studentów (więcej o tym napisała GRH Suomen Armeija).
sima - napój na bazie cytryn, rodzynek, cukru i drożdży. Ulega delikatnej fermentacji, więc zawiera odrobinę alkoholu (instukcja produkcji tutaj po angielsku).
tippaleipä - smażone na głębokim tłuszczu ciasteczko o charakterystycznym i łatwo rozpoznawalnym kształcie (przepis na Fińskich Smakach po polsku).
teekkarilaaki - czapka studenta politechniki/uczelni technicznej.
makkara - kiełbasa.
kokko - ognisko, które podczas vappu osiąga wyjątkowo wielkie rozmiary.
ilmapalloja - balony, których nie brakuje na ulicach fińskich miast podczas vappu.
kippis - toast: na zdrowie!

sobota, 30 kwietnia 2016

Toukokuu

Maj w historii Finlandii

1 maja - Vappu
1 maja 1979 r. urodził się Pauli Rantasalmi, gitarzysta zespołu The Rasmus.
2 maja 1986 r. fiński kierowca Henri Toivonen i jego włoski pilot Sergio Cresto zgnięli w wypadku podczas Rajdu Korsyki. Po tej tragedii FISA podjęła decyzję o zlikwidowaniu Grupy B.
3 maja 1984 r. zmarł Kurt Martti Wallenius, generał i działacz prawicowy (ur. 1893).
5 maja 1989 r. Finlandia została przyjęta do Rady Europy.
6 maja 1877 r. zmarł Johan Runeberg, poeta, autor Maamme (ur. 1804).
10 maja 1875 r. urodził się nacjonalista Eugen Schauman (zm. 1904).
10 maja 1938 r. urodził się poeta i tłumacz Juha Vainio.
11 maja zmarł architekt i ikona fińskiego designu, Alvar Aalto (1976). A także urodzili się skoczkowie narciarscy Janne Ahonen (1977) i Arttu Lappi (1984), oraz Perttu Kivilaakso (1978), wiolonczelista i członek zespołu Apocalyptica.
12 maja 1806 r. urodził się Johan Wilhelm Snellman, polityk, Fennoman, propagator fińskości (zm. 1881). Tego samego dnia 1897 roku zmarła Minna Canth, pisarka i feministka.
13 maja 1848 r. odbyło się pierwsze publiczne wykonanie pieśni Maamme (obecnie hymn Finlandii).
15 maja 1918 r. zakończyła się wojna domowa w Finlandii.
19 maja 1983 r. urodził się Olli Herman, wokalista Reckless Love.
20 maja 2006 r. Lordi z piosenką "Hard Rock Hallelujah" wygrał w 51. edycji Eurowizji.
23 maja 1907 r. po raz pierwszy zebrał się fiński parlament, Eduskunta.
24 maja 1962 r. zmarł Eino Nieminen, fiński językoznawca, slawista, polonista (ur. 1891).
26 maja 1850 r. urodziła się malarka Amélie Lundahl (zm. 1914)
28 maja 1980 r. zmarł Rolf Nevanlinna, fiński matematyk (ur. 1895).
29 maja 1918 r. zatwierdzono flagę Finlandii.
30 maja 1966 r. urodził się rzeźbiarz Wäinö Aaltonen (zm. 1894).

Kalendarium na podstawie Wikipedii.

Fiński kalendarz na maj 2016 do pobrania tutaj:

poniedziałek, 25 kwietnia 2016

5 stereotypów o Finach

Dzisiaj jest świetna okazja, by przyjrzeć się stereotypom. A to za sprawą 25 edycji akcji 'W 80 blogów dookoła świata', której tematem są właśnie stereotypy. Jakie opinie krążą po świecie o mieszkańcach Finlandii? Zebrałam te, jak mi się wydaje, najbardziej popularne. I gdyby tak wyobrazić sobie stereotypowego Fina, możnaby go opisać tak... (będzie to nieco uwspółcześniona wersja Mattiego opisywanego przez Topeliusa): ubrany w czarną skórę długowłosy blondyn (albo blondynka, chociaż tak jak w przypadku Mattiego, stereotypu zdają się generalnie dotyczyć mężczyzn), który, ciągle milcząc, smutnym spojrzeniem patrzy pod nogi, wychodząc chwiejnym krokiem z kolejnego baru. Stereotypy nie biorą tak zupełnie z powietrza i w każdym tkwi ziarneko prawdy. A jak jest w tym przypadku?

Heavy Metal

W żadnym innym kraju na świecie nie ma aż tylu zespołów metalowych co w Finlandii. To właśnie stamtąd pochodzą takie formacje jak Children of Bodom, Nightwish, Stratovarius, Sonata Arctica, Apocalyptica, Turisas, Moonsorrow... i można by tak wymieniać w nieskończoność. W 2012 na 100 tys. Finów przypadało ponad 50 metalowych kapel, co każde przypuszczać, że praktycznie każdy Fin jest zagorzałym fanem ciężkich brzmień (i to bez ograniczenia wiekowego). Podejrzewam, że dla wielu Finolubów to właśnie fiński metal stał się powodem uwielbienia tego kraju. Dla mnie tak!

Czy faktycznie jadąc do Finlandii powinniśmy się wiec spodziewać, że wszyscy są tam fanami heavy metalu? Oczywiście, że nie. Nie samym metalem człowiek żyje i chociaż w dużych miastach pełno jest barów i miejsc wypełnionych ciężką muzyką, to fińskie odludzia brzmią fińskim tangiem, humppą lub po prostu ciszą.

Alkohol

W języku fińskim faktycznie istnieje coś takeigo jak kalsarikännit (oznaczające mniej więcej zamiar picia alkoholu w zaciuszu domowym w samej bieliźnie) oraz mnóstwo określeń na kaca. Nie bierze się to znikąd, ponieważ spożycie alkoholu jest w tym kraju faktycznie wysokie. Statystycznie jest jednak niższe, niż np. w Polsce.

Blond

Będąc w Finlandii lepiej zrezygnować z opowiadania żartów o blonynkach ;) Zgodnie z tą mapą, w 2014 ponad 60% Finów miało jasne włosy. To Finlandia typowana jest jako jedyny kraj, który za 200 lat będzie zamieszkały przez ostatnich naturalnych blondynów. Na ile można ufać takim statystykom i przewidywaniom, nie wiem. Wiem natomiast, że fiński blond to piękny kolor, który tak ładnie pasuje do jasnoniebieskich oczu. Według mnie to straszna szkoda, że tak wiele Finek zmienia swój naturalny blond na inny kolor :(

Cisza

Finowie milczą, nie lubią rozmawiać i w ogóle są jacyś tacy gburowaci - to dość powszechna opinia. Z tego, co zdąrzyłam się zorientować, Finowie generalnie nie lubią takich pogawędek od niechcenia (przynajmniej w gronie nowopoznanych osób). W kraju, o tak surowym klimacie, liczy się konkret. I to pewnie dlatego język fiński jest tak bardzo skondensowany ;) Mówi się, że Finlandia to kraj introwertyków, wycofanych i zawsze milczących, ale mi wydaje się, że Finowie nie znają pojęcia krępującej ciszy i po prostu nie mają potrzeby zapełniania jej byle paplaniną. To akurat w pełni rozumiem i pod tym względem sama przypominam stereotypowego Fina. Poza tym, jak to zwykle w przypadku introwertyków bywa, wcale nie są oni ciągle cisi i nieśmiali. Po prostu nie potrzebują takiej dawki interakcji społecznych jak ekstrawertycy, cenią sobie przestrzeń (też w kontekście kominikacyjnym, gdzie zawsze znajdzie się miejsce dla ciszy), i stają się bardziej otwarci dopiero po bliższym poznaniu. Przy okazji, znacie ten dowcip ten dowcip? "Czym się różni Fin introwertyk od Fina ekstrawertyka? Introwertyk podczas rozmowy patrzy na swoje buty, a ekstrawertyk - na buty swojego rozmówcy."

I, żeby nie było, gadatliwi Finowie też istnieją ;) Ale mam wrażenie, że oni sami lubią ten stereotyp zamkniętego w sobie cichego narodu. Często pojawia się on przecież w wytworach kultury (np. w filmach), a przecież one także wpływają na to, jaki obraz Finlandii maluje się poza jej granicami.

Smutek

Stereotypowy Fin jest ciągle smutny i nigdy się nie uśmiecha. Fakt, w Finlandii przez większość czasu brakuje słońca, zimy są ciemne i długie, a noc polarna, kaamos, trwa w Laponii nawet dwa miesiące. Nic więc dziwnego, że w krajach północnych odsetek samobójstw jest tak wysoki. Z drugiej strony, bycie, a raczej wyglądanie na "smutnego" czy w jeszcze inaczej - nie uśmiechanie się, niekoniecznie musi wynikać z depresji (Finowie mają przecież sisu i swoje sposoby na zimę), a może raczej z introwertyzmu i skrywania emocji w sobie lub zupełnie jeszcze czegoś innego. Kiedyś Janne Ahonen spytany o to, dlaczego podczas konkursu skoków ma taką smutną minę, odpowiedział, że przyszedł tam po to, by skakać, a nie żeby się uśmiechać!

Faktycznie w porównaniu do -stereotypowego- gorącego temperamentu Włochów, Finowie wydają się chłodni, zamknięci i wycofani. Ale nie dajmy się zwieść pozorom - pod tą lodową skorupą kryje się często dużo serdeczności, otwartości i przyjaźni. Mi fiński charakter, oprócz oczywiście wytrwałości i uporu zamkniętych w sisu, kojarzy się przede wszystkim ze stoickim spokojem. A może to też tylko stereotyp? :)

W każdym razie, tak wygląda moja piątka największych stereotypów o mieszkańcach Finlandii.

Co Wy dopisalibyście do listy?

Jeśli macie ochotę poczytać więcej na temat fińskiego stereotypu, zapraszam do mojego poprzedniego wpisu o Mattim, postaci ucieleśniającej "typowe" fińskie cechy.

A jeśli ciekawią Was stereotypy na temat innych narodowości oraz języków obcych, poczytajcie wpisy pozostałych uczestników akcji: